Circulair Schakelen
Project type: GLB Pilot
Start datum: 01-01-2021
Eind datum: 31-12-2024
OP WEG NAAR EEN GEBIEDSPLAN MET PERSPECTIEF.
Hoe kringlooplandbouw, samenwerking en innovatie bijdragen aan een toekomstbestendige landbouw.
Bodemuitputting, erosie en nutriëntenverlies vormen grote uitdagingen voor de landbouw en natuur in Nederland. Tegelijkertijd verdwijnen waardevolle reststromen, zoals dierlijke mest en maaisel uit natuurgebieden, uit de regio of worden ze tegen hoge kosten afgevoerd. Dit terwijl ze juist kunnen bijdragen aan een gezondere bodem en een duurzamere landbouwpraktijk.
Om deze uitdagingen aan te pakken, is in de Kempen de GLB-pilot ‘Circulair Schakelen’ opgezet. Deze pilot heeft boeren, natuurbeheerders, overheden en kennisinstellingen samengebracht om kringlopen te sluiten, biodiversiteit te versterken en toekomstbestendige landbouw te ontwikkelen. De resultaten uit de pilot vormen een belangrijke basis voor een gebiedsplan dat perspectief biedt op een toekomstbestendige landbouw.
Van visie naar uitvoerbare projecten
Tussen 2021 en 2024 is door partners in de Kempen gewerkt aan deze pilot, met als doel om van een visie voor toekomstbestendige kringlooplandbouw daadwerkelijk uitvoerbare projecten te maken. De nadruk lag op het sluiten van de kringloop door middel van twee belangrijke pijlers:
- Landbouwgrond: Voor praktijkproeven waarin de experimenten plaatsvinden.
- Hoogwaardige mest en compost: Om de nutriëntenkringloop kunstmestvrij te sluiten en de bodemgezondheid te verbeteren.
Drie trajecten binnen de pilot
Met deze pijlers als uitgangspunt richt de pilot zich op drie concrete trajecten.
1. Emissiearme mest
Melkveehouder Frank Mijs en aardappelteler Jacob van de Borne hebben samen gewerkt aan het verminderen van de emissie van mest. Dit gebeurde onder andere door het gebruik van ImpactPoeder, dat rijk is aan koolstof en de vertering van koeien optimaliseert. Dit resulteert in meer gebonden stikstof in de mest, wat de emissie vermindert. Zowel de kwaliteit van de mest als de vacht en de penswerking van de koeien werd positief beïnvloed. Als het financieel uit kan voor de agrariërs is het daarmee een waardevolle maatregel.
Daarnaast zijn er proeven gedaan met de technologie van N2 Applied, waarbij stikstof uit de lucht wordt toegevoegd aan de mest door een plasmabehandeling, wat de uitstoot van ammoniak en methaan vermindert. Bij de mestbehandeling met N2 Applied waren de vezels in de rundveemest te grof. Met zeugenmest werkte de toepassing wel en deze bewerkte mest is dan ook aangebracht op de proefpercelen.
2. Biodiversiteit en natuurlijke plaagbestrijding
Op het gebied van biodiversiteit werden insectensnelwegen aangelegd en biodiversiteit gemonitord door Eoconsult middels het tellen van geleedpotigen en het gebruik van digitale monitoringssystemen (iScouts) en bodemvallen. De insectensnelwegen bleken een positieve impact te hebben jaar na jaar.
Tevens werd onderzoek naar akkervogels uitgevoerd en werd er gekeken naar maatregelen voor het beschermen van nesten. Belangrijk hierbij blijkt het betrekken van degenen die daadwerkelijk op de tractor zitten, zodat er zowel voor hen als voor de grondeigenaar een belang ontstaat om de schaarse tijd en capaciteit in te zetten voor de nestbescherming.
In samenwerking met o.a. de HAS werd verder gekeken naar het verbeteren van de overgangszones tussen bos en akker en de financiële impact hiervan, en naar kansrijke plekken in het gebied voor bepaalde vogelsoorten. Een digitale tool maakt het mogelijk om de kansrijke plekken in een gebied in kaart te brengen.
3. Compost uit reststromen
Dit traject richtte zich op het hergebruik van reststromen uit veeteelt en natuurbeheer om hoogwaardige compost te ontwikkelen, waarmee de bodemvruchtbaarheid wordt verbeterd en de afhankelijkheid van kunstmest wordt verminderd. Onder aanvoering van Ben Bruurs van Plattelandsbedrijf den Elshorst is met collega agrariërs, Brabants Landschap, Waterschap de Dommel en gemeente Hilvarenbeek gekeken hoe dit op een haalbare en kansrijke manier te realiseren in het gebied.
Samenwerking en kennisdeling
De GLB-pilot Circulair Schakelen heeft voor de regio een platform geboden voor samenwerking en kennisdeling tussen landbouw- en natuurstakeholders. Tijdens online sessies en fysieke bijeenkomsten werden de kansen en uitdagingen besproken rondom het behouden en hergebruiken van mest- en reststromen. Ook de kansen en dilemma’s bij het versterken van biodiversiteit kwamen uitgebreid aan bod.
De pilot sloot aan op andere experimenten en programma’s op provinciaal, nationaal en Europees niveau. De kennis die in deze pilot werd opgedaan, wordt nog steeds gedeeld en vormt de basis voor verdere innovatie en beleid – ook buiten de regio.
Toekomstige potentie voor de regio
De resultaten uit de pilot laten zien dat deze aanpak perspectief biedt voor verdere uitrol in de regio:
- Verbetering van de bodemstructuur en waterbergend vermogen
- Meer biodiversiteit en natuurlijke plaagbestrijding
- Circulaire benutting van reststromen uit landbouw en natuur
Met deze pilot zetten we een waardevolle stap richting een regio waarin landbouw, natuur en economie hand in hand gaan.
Meer weten?
Wil je meer informatie over deze pilot of op de hoogte blijven van de ontwikkelingen? Onze coördinator Samenwerking Linda van Hilten staat voor je klaar!
